autor: Gabriela Brzezińska

Czym jest mechanizm podzielonej płatności?

Mechanizm podzielonej płatności (MPP), znany również jako split payment, to system rozliczeń finansowych, który został wprowadzony w Polsce 1 lipca 2018 roku. Co więcej, jego celem jest poprawa przejrzystości rozliczeń podatkowych. Ponadto system ten przyczynia się do uszczelnienia podatku VAT, zapewniając większe bezpieczeństwo finansowe zarówno dla przedsiębiorców, jak i dla budżetu państwa. 

W praktyce polega on na podziale płatności za towary lub usługi na dwie części:

Kwota netto – trafia na standardowy rachunek rozliczeniowy sprzedawcy.

Kwota VAT – przekazywana jest na specjalny, wydzielony rachunek VAT sprzedawcy.

Dzięki temu rozwiązaniu administracja skarbowa zyskuje większą kontrolę nad środkami pochodzącymi z podatku VAT. W rezultacie ryzyko nadużyć podatkowych zostaje znacząco zmniejszone. Ponadto system ten wspiera transparentność finansową, co sprzyja budowaniu zaufania do organów podatkowych.

Kogo dotyczy split payment?

Od 1 listopada 2019 roku stosowanie mechanizmu podzielonej płatności jest obowiązkowe dla transakcji spełniających dwa warunki:

 1. Wartość brutto faktury przekracza 15 000 złotych.

 2. Przedmiot transakcji obejmuje towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, takie jak:

• Materiały budowlane.
• Elektronika (np. komputery, telefony).
• Paliwa.
• Metale szlachetne.

W przypadku pozostałych transakcji stosowanie split payment jest dobrowolne.

Jak działa split payment w praktyce?

Podczas dokonywania płatności z zastosowaniem MPP nabywca wypełnia specjalny komunikat przelewu, w którym wskazuje:

• Kwotę netto z faktury.
• Kwotę VAT.
• Numer faktury.
• NIP dostawcy.

Bank na tej podstawie dzieli płatność i przekazuje odpowiednie kwoty na właściwe rachunki sprzedawcy.

Jakie transakcje obejmuje obowiązkowy split payment?

Obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności dotyczy transakcji, których przedmiotem są towary i usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT. Należą do nich m.in.:

• Materiały budowlane – np. cement, stal.
• Elektronika – komputery, telefony, części elektroniczne.
• Paliwa – benzyna, olej napędowy.
• Metale szlachetne – złoto, srebro.

Pełna lista towarów i usług objętych obowiązkowym MPP dostępna jest w załączniku nr 15 do ustawy o VAT.

Rachunek VAT a Split Payment 

Banki i SKOK-i zobowiązane są do zakładania specjalnych rachunków VAT dla każdego podatnika VAT, umożliwiających realizację płatności zgodnie z przepisami. 

Zasady zasilania rachunku VAT

Zgodnie z art. 62b ust. 1 ustawy Prawo bankowe, rachunek VAT może być zasilany wyłącznie środkami pieniężnymi pochodzącymi z następujących źródeł:

 1. Zapłata kwoty podatku VAT przy użyciu komunikatu przelewu, o którym mowa w art. 108a ust. 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2023 r. poz. 1570, 1598 i 1852).

 2. Wpłata kwoty podatku przez podatnika, o którym mowa w art. 103 ust. 5a ustawy o VAT, na rzecz płatnika, o którym mowa w art. 17a ustawy, również przy użyciu komunikatu przelewu.

 3. Przekazanie środków z innego rachunku VAT tego samego posiadacza.

 4. Przekazanie środków z rachunku VAT członka grupy VAT, o której mowa w art. 2 pkt 47 ustawy o VAT.

 5. Zwrot podatku VAT, np.:

• W przypadkach, o których mowa w art. 29a ust. 10 pkt 1–3 i ust. 14 ustawy o VAT, wynikających z korekty faktur.
• Różnicy podatku VAT, o której mowa w art. 87 ust. 6a ustawy o VAT, dokonanej przez urząd skarbowy.

Cele obciążania rachunku VAT

Na podstawie art. 62b ust. 2 ustawy Prawo bankowe rachunek VAT może być obciążany wyłącznie w określonych celach:

Dokonywanie płatności:

• Kwoty odpowiadającej podatkowi VAT z tytułu nabycia towarów lub usług, na rachunek VAT dostawcy.
• Zwrotu kwoty podatku VAT w przypadkach, o których mowa w art. 29a ust. 10 pkt 1–3 i ust. 14 ustawy o VAT, wynikających z korekty faktur, na rachunek VAT odbiorcy.

Wpłaty na rachunek urzędu skarbowego:

• Podatek VAT, w tym VAT od importu, odsetki za zwłokę oraz dodatkowe zobowiązania podatkowe.
• Inne podatki, np. dochodowy od osób fizycznych i prawnych, akcyza, podatek od sprzedaży detalicznej, tonażowy.
• Należności celne oraz składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, do których poboru zobowiązany jest ZUS lub KRUS.

Inne cele przewidziane przepisami szczególnymi, w tym uregulowania należności publicznoprawnych związanych z działalnością gospodarczą.

Jak ubiegać się o zwrot środków zgromadzonych na rachunku VAT ?

Zwrot środków zgromadzonych na rachunku VAT w 2024 roku jest możliwy, jednak wymaga spełnienia określonych procedur prawnych. Co więcej, proces ten wiąże się z koniecznością złożenia odpowiedniego wniosku oraz przejścia przez weryfikację przeprowadzaną przez urząd skarbowy. Ponadto należy pamiętać, że procedura ta może potrwać do 60 dni od momentu złożenia wniosku. W efekcie przedsiębiorcy powinni starannie przygotować dokumentację, aby uniknąć opóźnień lub odmowy. Zgodnie z art. 108b ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, podatnik ma prawo wystąpić z wnioskiem o przelew środków zgromadzonych na rachunku VAT na swój rachunek bankowy, prowadzony w związku z działalnością gospodarczą.

Krok po kroku: Jak złożyć wniosek o zwrot środków z rachunku VAT?

 1. Przygotowanie wniosku

• Wniosek należy złożyć do właściwego urzędu skarbowego.
• W składanym dokumencie trzeba określić kwotę, która ma zostać przelana z rachunku VAT na rachunek bieżący podatnika.
• Dokument powinien zawierać dane identyfikacyjne podatnika, takie jak NIP, nazwę firmy oraz numer rachunku bankowego.

 2. Wniosek można złożyć:

• osobiście w urzędzie skarbowym,
• elektronicznie przez platformę ePUAP,
• za pośrednictwem poczty.

 3. Po złożeniu wniosku organy podatkowe przeprowadzają weryfikację, aby sprawdzić:

• organ sprawdza czy podatnik nie zalega z płatnościami podatkowymi,
• następuje weryfikacja czy wnioskowana kwota jest zgodna z saldem na rachunku VAT.

 4. W kolejnym kroku Naczelnik Urzędu Skarbowego wydaje postanowienie w sprawie zwrotu środków w terminie 60 dni od daty otrzymania wniosku.

• Jeżeli wniosek zostanie zaakceptowany, środki są przelane na wskazany rachunek bankowy.
• W przypadku odmowy podatnik ma prawo złożyć zażalenie.

 5. Jakie najczęstsze występują błędy przy składaniu wniosku?

• Niepełne dane w formularzu wniosku (np. brak numeru NIP lub rachunku bankowego).
• Zaległości podatkowe, które mogą być przeszkodą w uzyskaniu zwrotu.
• Brak aktualnych danych firmy, co utrudnia weryfikację podatnika przez urząd skarbowy.

Dlaczego warto złożyć wniosek o zwrot środków z rachunku VAT?

• Płynność finansowa – odzyskanie środków z rachunku VAT może pomóc w bieżącej działalności firmy.
• Efektywne zarządzanie finansami – możliwość wykorzystania zwróconych środków na inne cele gospodarcze.

Jakie są sankcje za niestosowanie obowiązkowego split payment?

Niestosowanie obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności może skutkować poważnymi konsekwencjami:

Dla nabywcy – dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 30% kwoty VAT z faktury.

Dla sprzedawcy – sankcje karno-skarbowe oraz ryzyko uznania za współodpowiedzialnego za zaległości podatkowe kontrahenta.

Podsumowanie

Mechanizm podzielonej płatności to narzędzie, które ma na celu zwiększenie transparentności i bezpieczeństwa obrotu gospodarczego w Polsce. Co prawda wprowadza pewne dodatkowe obowiązki dla przedsiębiorców, jednak jednocześnie przynosi korzyści, takie jak przyspieszony zwrot VAT czy ochrona przed sankcjami podatkowymi. Dlatego kluczowe jest świadome oraz prawidłowe stosowanie MPP, aby w pełni wykorzystać jego zalety. Co więcej, odpowiednie podejście pozwala uniknąć potencjalnych kar i problemów związanych z nieprawidłowym rozliczeniem podatku VAT.

Podstawą prawną niniejszych regulacji są przepisy ustawy Prawo bankowe (art. 62b) oraz ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2023 r.).