Zaloguj się do
– umowa o pracę ze wspólnikiem –
O zakwalifikowaniu zatrudnienia jako czynności pracowniczych w odniesieniu do wspólników spółki z o.o. rozstrzygają przepisy charakteryzujące stosunek pracy. W ubezpieczeniu społecznym z tytułu wykonywania pracy znaczenie ma to czy strony umowy pozostawały w stosunku pracy, a nie czy umowa o pracę została zawarta i czy jest ważna,
Istotne jest czy praca, którą wykonuje wspólnik na rzecz spółki, polega na wykonywaniu pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy, pod jego kierownictwem i na jego ryzyko
Czy strony istotnie w takim stosunku pozostawały, decyduje faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy wynikających z art. 22 § 1 K.p. (Dz. U. z 2020 r. poz. 1320) – wyrok SN z dnia 16 października 2018 r., sygn. akt I UK 115/18.
Wspólnik mniejszościowy
Spółka, w której udziały mają dwie osoby w świetle przepisów K.s.h. jest spółką dwuosobową. Dotyczy również sytuacji gdy jeden udziałowiec ma 99 udziałów, a drugi tylko 1.
Możliwość nawiązania stosunku pracy pomiędzy wspólnikiem mniejszościowym a spółką nie jest kwestionowana, o ile zaistnieją elementy konstrukcyjne stosunku pracy.
Jest sprawa, w której zapadł nieprawomocny wyrok wydany przez Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie z dnia 27 stycznia 2020 r., sygn. akt VII U 341/19. Organ rentowy nie kwestionował faktu wykonywania pracy przez wspólnika mniejszościowego na podstawie umowy o pracę na rzecz płatnika składek dwuosobowej spółki z o.o., a jedynie wysokość wynagrodzenia umówionego przez strony.
Odmiennie przedstawia się możliwość nawiązania stosunku pracy pomiędzy wspólnikiem większościowym a spółką z o.o. Mniejszościowy udziałowiec w zakresie regulacji ubezpieczeń społecznych może być uznany za jedynego udziałowca, jeżeli drugi wspólnik jest w istocie udziałowcem iluzorycznym (por. wyrok SN z dnia 3 sierpnia 2011 r., sygn. akt I UK 8/11). Wyklucza to ewentualność istnienia stosunku pracy pomiędzy nim a spółką, zwłaszcza gdy dominujący wspólnik wchodzi w skład zarządu.
W orzecznictwie zaznacza się, że nie można mówić o podporządkowaniu pracownika w procesie świadczenia pracy ani też o realnej odpłatności pracy także w sytuacji, gdy ta sama osoba fizyczna występuje w charakterze większościowego udziałowca spółki i właściciela większości jej kapitału, prezesa zarządu spółki oraz pracownika (por. np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 20 marca 2018 r., sygn. akt III AUa 18/18).
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 marca 2018 r., sygn. akt I UK 575/16, wskazał, że nie zostały sprecyzowane pozaustawowe pojęcia “niemal jedyny udziałowiec” lub “udziałowiec iluzoryczny”. Nasuwa to refleksję, przy jakim stosunku udziałów w kapitale spółki dominujący wspólnik staje się wspólnikiem nieomal jedynym.
SN stwierdził, że nie może budzić wątpliwości, iż spółka dwuosobowa, w której jeden ze wspólników zachował 99 na 100 udziałów, ma pozycję właścicielską tak dalece dominującą, że nie może być własnym pracodawcą.
Z praktyki wynika, że odsprzedaż nawet około 5% czy 10% udziałów nie gwarantuje tego, że ZUS dopuści możliwość zatrudnienia dominującego wspólnika w jego spółce (por. odpowiednio nieprawomocny wyrok SO w Łodzi z dnia 14 stycznia 2020 r., sygn. akt VIII U 1512/18 i wyrok SA w Szczecinie z dnia 19 lipca 2017 r., sygn. akt III AUa 410/16).
Sąd Okręgowy w Łodzi w nieprawomocnym wyroku z dnia 16 marca 2020 r., sygn. akt VIII U 2056/19, przyjął, że pojęcie “większościowego udziałowca – wspólnika” (wspólnika dominującego) dotyczy sytuacji takiej, gdy większościowy udziałowiec zatrudniony na stanowisku prezesa ma ponad 51% udziałów. Wpływ na kontrolę większościowego udziałowca w ramach stosunku pracy przez udziałowców będzie bowiem identyczny wtedy, gdy drugi wspólnik będzie miał 1%, 15% czy 40%. W takich okolicznościach większościowy udziałowiec nadal będzie mógł przegłosować każdą uchwałę w spółce.
Przypuszczenie, że nieznacznie mniejszościowy udziałowiec będzie miał wpływ na wybór prezesa spółki lub na jego decyzje jest mało realne tak jak w przypadku udziałowca znikomego. Podobnie środki prawne obu udziałowców w walce o ochronę prawną spółki z udziałowcem dominującym też będą analogiczne.
W wyroku z dnia 16 grudnia 2008 r., sygn. akt I UK 162/08, Sąd Najwyższy uznał za dopuszczalne zatrudnienie na umowę o pracę większościowej wspólniczki (posiadającej 74 udziały na 98 udziałów). Wspólniczka wykonywała obowiązki pracownicze w charakterze organu zarządzającego zakładem pracy (prezesa zarządu) w imieniu pracodawcy spółki z o.o. SN zgodził się z oceną, że stosunek pracy był rzeczywiście realizowany. Uznał także, że pracownica – wspólniczka była poddana ekonomicznej zależności od swojego pracodawcy i formalnemu nadzorowi sprawowanemu przez zgromadzenie wspólników. Na zgromadzeniu wspólników podjęcie uchwał wymagało uzyskania takiej kwalifikowanej większości głosów, że posiadane przez nią udziały jako wspólnika większościowego nie dawały jej statusu wspólnika dominującego, który mógłby samodzielnie decydować w sprawach istotnych dla spółki.
Przeczytaj również:
