Zaloguj się do
Osoba fizyczna z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej opłaca za siebie składki do ZUS od określonych podstaw wymiaru. Gdy przez część miesiąca przedsiębiorca przebywał na zwolnieniu lekarskim to po spełnieniu wymaganych warunków może opłacić składki do ZUS w niższej wysokości, proporcjonalnie pomniejszonej o dni choroby. Nie dotyczy to wszystkich składek.
Prowadzenie działalności gospodarczej jest tytułem do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego w ZUS. Ubezpieczenia społeczne, czyli emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz ubezpieczenie zdrowotne są dla takiej osoby obowiązkowe. Charakter dobrowolny ma ubezpieczenie chorobowe. Przedsiębiorca może podlegać ubezpieczeniu chorobowemu, ale nie musi. Zależy to wyłącznie od jego woli.
Obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu w ZUS przedsiębiorca podlega od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania jej wykonywania. Wyłączeniu podlega okres, na który działalność została zawieszona na podstawie przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zwanej ustawą systemową (art. 36a) oraz przepisów ustawy – Prawo przedsiębiorców.
W sytuacji gdy przedsiębiorca oprócz prowadzenia działalności gospodarczej jest jednocześnie zatrudniony, np. na podstawie umowy o pracę i uzyskuje z tego tytułu wynagrodzenie w kwocie równej co najmniej minimalnemu (w 2021 r. minimalna płaca wynosi 2.800 zł), wtedy z działalności obligatoryjnie podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu. Do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych może przystąpić na zasadzie dobrowolności.
Podstawę wymiaru składek ZUS stanowi dla przedsiębiorcy zadeklarowana kwota. Inna jest kwota podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i inna dla składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie może być niższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych. Wysokość tej podstawy wymiaru jest przewidziana dla osoby prowadzącej działalność gospodarczą i opłacającej składki społeczne na ogólnych zasadach.
Gdy przedsiębiorca korzysta z ulgi dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą, o której mowa w art. 18a ustawy systemowej, wtedy opłaca składki na ubezpieczenia społeczne od kwoty, która nie może być niższa niż 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym roku kalendarzowym.
Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla przedsiębiorcy opłacającego je na zasadach wskazanych w art. 18c ustawy systemowej nie może:
Składkę na ubezpieczenie zdrowotne ustala się również od zadeklarowanej przez przedsiębiorcę podstawy wymiaru. Nie może ona być niższa niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku. Reguluje to art. 81 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, zwanej ustawą zdrowotną.
Niektóre osoby prowadzące pozarolniczą działalność opłacają za siebie składki na Fundusz Pracy (FP) i Fundusz Solidarnościowy (FS). Dotyczy to osób podlegających obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalno-rentowym, które nie mają ukończonych co najmniej 55 lat – w przypadku kobiety lub co najmniej 60 lat – w przypadku mężczyzny.
Składki te przedsiębiorca ustala od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (bez stosowania rocznego jej ograniczenia), wynoszących w przeliczeniu na okres miesiąca co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę.
W 2021 r. stopy procentowe tych składek wynoszą odpowiednio:
Fundusz Pracy – 1%,
Fundusz Solidarnościowy – 1,45% podstawy wymiaru.
Łączna ich wysokość w 2021 r. wynosi 2,45% podstawy wymiaru (1% + 1,45%).
Podstawa wymiaru składek ubezpieczeniowych przedsiębiorcy w danym miesiącu kalendarzowym może być niższa od obowiązującej go kwoty minimalnej. Z przepisów wynika, że za miesiąc, w którym nastąpiło odpowiednio objęcie ubezpieczeniami emerytalnym oraz rentowymi lub ich ustanie i jeżeli trwały one tylko przez część miesiąca, kwotę najniższej podstawy wymiaru składek zmniejsza się proporcjonalnie.
Podstawę wymiaru dzieli się przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i następnie mnoży przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniu. Możliwość proporcjonalnego zmniejszenia podstawy wymiaru składek na te ubezpieczenia stosuje się również w przypadku niezdolności do pracy trwającej przez część miesiąca, jeżeli z tego tytułu ubezpieczony spełnia warunki do przyznania zasiłku (art. 18 ust. 10 ustawy systemowej).
Zaprezentowane wyjaśnienia dotyczą wyłącznie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz na FP i FS.
Nie można pomniejszyć składki na ubezpieczenie zdrowotne. Składka ta jest miesięczna i niepodzielna – art. 79 ust. 2 ustawy zdrowotnej.
Gdy przedsiębiorca spełnia warunki do przyznania zasiłku, to nie może dokonać proporcjonalnego pomniejszenia podstawy wymiaru składki zdrowotnej o dni choroby. Składkę zdrowotną za okres choroby przedsiębiorca zawsze opłaca od pełnej obowiązującej go podstawy wymiaru.
Najczęściej w wyniku proporcjonalnego obniżenia podstawy wymiaru składek społecznych o dni choroby podstawa wymiaru tych składek przedsiębiorcy opłacającego je na ogólnych zasadach jest niższa od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę. Nie zwalnia to przedsiębiorcy z obowiązku opłacania za siebie składek na FP i FS z tytułu działalności gospodarczej. Wynika to stąd, że gdyby prowadził on swoją firmę przez cały miesiąc, podstawa wymiaru składek społecznych byłaby wyższa od kwoty minimalnej płacy.
Prawo do proporcjonalnego pomniejszenia najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz na FP i FS przedsiębiorca ma tylko wtedy, gdy spełni warunki do przyznania zasiłku chorobowego.
Prawo do świadczenia chorobowego ma przedsiębiorca, który podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu i posiada wymagany okres tego ubezpieczenia.
Zasadniczym warunkiem uzyskania prawa do zasiłku chorobowego jest powstanie niezdolności do pracy m.in. w okresie podlegania ubezpieczeniu chorobowemu.
W sytuacji gdy przedsiębiorca z prowadzonej działalności gospodarczej podlega wyłącznie obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu, i nie przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, to w przypadku niezdolności do pracy spowodowanej chorobą nie uzyska prawa do zasiłku z tego tytułu.
W przypadku zachorowania i nieprowadzenia przez określony czas działalności gospodarczej (w związku z posiadanym zaświadczeniem lekarskim) będzie zobowiązany za ten okres opłacić z działalności składki społeczne (oraz ewentualnie na FP i FS) w pełnej obowiązującej go wysokości. Nie przysługiwało prawo do proporcjonalnego pomniejszenia podstawy ich wymiaru o dni niezdolności do pracy.
Prawo do proporcjonalnego pomniejszenia podstawy wymiaru składek społecznych oraz na FP i FS nie będzie miał również przedsiębiorca, który w danym miesiącu kalendarzowym choruje, któremu ustało dobrowolne ubezpieczenie chorobowe m.in. z powodu nieterminowych płatności składek – art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej.
Ustanie ubezpieczenia powoduje, że za okres niezdolności do pracy w związku z chorobą przedsiębiorca nie może dokonać proporcjonalnego pomniejszenia najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, na FP oraz FS o dni choroby. Przedsiębiorca zobowiązany jest zapłacić składki na te fundusze w pełnej obowiązującej go wysokości.
Przepisy nie zabraniają przedsiębiorcy zadeklarować do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne kwoty wyższej niż obowiązująca go najniższa wysokość. Nie obliguje go to równocześnie do zwiększenia do tej samej wysokości podstawy wymiaru składki zdrowotnej.
Przedsiębiorca może składki społeczne opłacać od kwoty wyższej, a składkę zdrowotną nadal od minimalnej obowiązującej go podstawy wymiaru.
Zwiększenie przez przedsiębiorcę podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe powoduje równoczesne podwyższenie podstawy wymiaru składek na FP i FS. Jest to kwota przyjęta do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.
W sytuacji gdy przedsiębiorca zwiększył podstawę wymiaru składek społecznych, to do tego samego poziomu uległa automatycznie zwiększeniu podstawa wymiaru składek na te fundusze.
Opłacenia składek społecznych oraz na FP i FS od wyższych kwot niż obowiązujące przedsiębiorcę minimum powoduje automatyczną rezygnację z ustalenia podstawy wymiaru tych składek w kwocie najniższej i nie podlega korekcie przez ubezpieczonego za miesiąc, w którym zadeklarował wyższą kwotę podstawy wymiaru składek. Za czas choroby i spełnienia warunków do przyznania zasiłku z tego tytułu przedsiębiorca nie może zmniejszyć podstawy wymiaru tych składek do obowiązującego go minimum.
Przedsiębiorca, który opłacił składki ZUS od podwyższonej podstawy wymiaru niż obowiązujące minimum, nie może korzystać z comiesięcznego zwolnienia ze składania dokumentów rozliczeniowych do ZUS – art. 47 ust. 2a-2b ustawy systemowej.
Rada Ministrów na swojej stronie internetowej (www.gov.pl) opublikowała projekt z dnia 22 stycznia 2021 r. ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw. Projekt przewiduje uchylenie przepisu dotyczącego ustania z mocy ustawy dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego na skutek opłacenia składek po terminie (bądź w zaniżonej wysokości). Zmiana ta spowoduje, że przedsiębiorca będzie podlegał dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu nawet wtedy, gdy opłaci składki po terminie lub w ogóle ich nie opłaci. Trwają prace legislacyjne nad projektem ustawy.
Ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe)
Ubezpieczenie zdrowotne:
2021-05-07
